علت و درمان مسمومیت گوش ، مسمومیت گوش زمانی رخ می دهد که داروها و یا عوامل شیمیایی بر روی عملکرد یا ساختار گوش داخلی اثر بگذارند. این امر باعث اختلال در تعادل و شنوایی فرد می شود. مسمومیت گوش، مسمومیتی کاملا ساده می باشد. این مسمومیت ناشی از تاثیر داروهای اتوتوکسیکی (سمی برای شنوایی) است که به گوش داخلی یا عصب دهلیزی - حلزونی آسیب می رساند. در ادامه با علت و درمان مسمومیت گوش آشنا می شویم.

نواحی آسیب دیده در مسمومیت گوش

از طریق مسمومیت گوش عملکرد دو ناحیه مهم و تاثیرگذار گوش آسیب دیده یا از بین می رود. آسیب به سیستم شنوایی و اختلال در سیستم دهلیزی یا تعادلی این دو ناحیه می باشند.در ناحیه آسیب به سیستم شنوایی، سلول های مویی حلزون در درون گوش داخلی آسیب می بینند. این سلول ها، مسئول تقویت و تبدیل صدا از حالت مکانیکی (اکوستیکی) به حالت الکترونیکی و پردازش اولیه صدا می باشند. درنتیجه فرد دچار کم شنوایی از نوع حسی و عصبی می شود.
در ناحیه دیگر یعنی اختلال در سیستم دهلیزی یا تعادلی، با آسیب دیدن سیستم تعادل دهلیزی، پیام های تعادلی به مغز به خوبی ارسال نمی شود. در نتیجه فرد دچار اختلال در حفظ تعادل می شود. همچنین با آسیب دیدن عصب دهلیزی - حلزونی که مسئول ارسال پیام ها به مغز می باشد، فرد به کم شنوایی و اختلال در حفظ تعادل دچار خواهد شد.

علت مسمومیت گوش و کاهش شنوایی

داروهای اتوتوکسیک به داروهایی گفته می شود که به گوش آسیب می رسانند و باعث کم شنوایی می شوند. این داروها یکی از دلایل عمده کاهش شنوایی به ویژه در سالمندان که مجبور هستند به طور منظم دارو مصرف کنند، می باشند.

از شایع ترین داروهایی که باعث مسمومیت گوش و کاهش شنوایی می شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود.

● آنتی بیوتیک ها (آمینوگلیکوزیدها)

داروهایی که به طور خاص برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند، آنتی بیوتیک ها می باشند. آنتی بیوتیک ها انواع مختلفی دارند. اما یک طبقه بندی خاص از آنتی بیوتیک ها که به آمینوگلیکوزید ها شناخته می شود، با کاهش شنوایی ارتباط دارد. جنتاماسین، استرپتومایسین، آمیکاسین، نئومایسین، کانامایسین، توبرامایسین و دی هیدرواسترپتومایسین از انواع آنتی بیوتیک هایی می باشند که در این گروه قرار می گیرند و برای درمان عفونت تجویز می شوند .تاثیر این دارو بر سیستم شنوایی به این صورت است که در حلزون گوش به سلول های اپی تلیال عصبی و مویی آسیب می رساند. این امر باعث افت شنوایی در فرکانس های بالا می شود. با ادامه ی مصرف آن، فرکانس های پایین را نیز درگیر می کند. در بین انواع داروهایی که باعث آسیب در سیستم شنوایی می شوند، این گروه از داروها بیشترین تاثیر را دارند.

● داروهای ضد مالاریا

آسیب های وارد شده از داروهای ضد مالاریا، در قسمت پیچ پایه حلزون می باشد. این اختلال نیز در هر دو گوش اتفاق می افتد و برگشت پذیر می باشد. در شنیدن اصوات با فرکانس های بالا اختلال به وجود می آورد. داروهایی مانند کینین و کلروکین جزء این دسته می باشند و خاصیت اتوتوکسیستی دارند.

● داروهای شیمی درمانی

داروهایی مانند نیتروژن موستارد، سیس پلاتینوم، فلوروراسیل و بلئومایسین خاصیت اتوتوکسیستی دارند. با مصرف این داروها افراد علائمی مانند درد، وزوز و کم شنوایی در فرکانس بالا (در هر دو گوش) را تجربه خواهند کرد. متاسفانه در اغلب موارد این علائم غیرقابل برگشت می باشند. اگر مصرف این داروها ادامه داشته باشد، فرد در فرکانس های پایین نیز دچار کم شنوایی می شود .

● مسکن ها و داروهای ضد التهاب

آسپرین، ایبوپروفن، ژلوفن و ناپروکسن از رایج ترین داروهای اتوتوکسیک می باشند. پس از استفاده طولانی مدت آنها و در دوزهای بسیار بالا، باعث کاهش شنوایی و وزوز گوش می شوند. اگر روزانه از داروهای مسکن و دیگر داروهای اتوتوکسیکی که توسط پزشک توصیه شده استفاده می کنید، حتما از عوارض جانبی کاهش شنوایی دارو بپرسید. با این حال، به یاد داشته باشید که اگر توصیه های مربوط به نحوه و دوز را دنبال کنید، احتمال بروز خطر کلی، کم می باشد.

درمان مسمومیت گوش

در حال حاضر هیچ روش درمانی که بتواند صدمات و آسیب های وارده ناشی از مسمومیت گوش را از بین ببرد، وجود ندارد. تنها درمان های موجود روی کاهش اثرات آسیب و عملکرد توانبخشی متمرکز شده اند. از جمله روش های درمانی که باعث کاهش اثرات مسمومیت گوش می شوند، عبارتند از:

● استفاده از سمعک

یکی از بهترین روش های درمانی برای جبران کم شنوایی ملایم و متوسط، استفاده از سمعک می باشد. سمعک به این افراد کمک می کند تا ارتباط خود را با محیط شنیداری اطراف حفظ کنند و از حداقل سیگنال های گفتاری استفاده کنند.

● کاشت حلزون

برخلاف سمعک که صدا را تقویت می ‌کند، کاشت حلزون قسمت ‌های آسیب‌ دیده ی گوش را برای تحویل سیگنال صوتی به عصب شنوایی دور می ‌زند. کودکان و بزرگسالان ناشنوا یا دارای کم شنوایی شدید تا عمیق ناشی از مسمومیت دارویی ، می ‌توانند برای درمان خود از کاشت حلزون استفاده کنند.

● تمرینات فیزیوتراپی تعادلی

در صورتی که عملکرد تعادل دچار اختلال شده باشد، توانبخشی وستیبولر می تواند به مغز آموزش دهد تا به سیگنال های تعادل تغییر یافته ای که از گوش داخلی دریافت می کند، عادت کند. توانبخشی تعادلی همچنین می تواند به فرد در ایجاد راه های دیگری برای حفظ تعادل از جمله استفاده از بینایی و حس عمقی (حسی که توسط کف پا، مچ پا، زانوها و باسن احساس می شود) کمک کند. همچنین تمریناتی که برای تقویت ماهیچه ها طراحی شده اند را نیز به کار گیرد.

سخن پایانی

در صورتی که به کم شنوایی مبتلا هستید یا اینکه در خانواده فرد کم شنوایی وجود داشته باشد یا کلا در خانواده خود سابقه کم شنوایی دارید، اگر باید دارو مصرف کنید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.  تا از داروهای جایگزین استفاده شود. زیرا تاثیر این دارو در چنین افرادی بیشتر از سایرین می باشد و مسمومیت گوش را به دنبال دارد. برای آگاهی از علائم مسمومیت گوش می توانید مقاله مسمومیت گوش | علائم مسمومیت گوش چیست؟ را مطالعه نمایید.